Hội chứng PTSD dường như là một cái tên khá phổ biến ở hiện nay với nhiều triệu chứng phức tạp. Tuy nhiên nhiều người còn khá lạ lẫm với cái tên này. Vậy PTSD là bệnh gì? Nó có nguy hiểm hay không? Hãy để phongkhambacsi.vn giải đáp những thắc mắc của bạn thông qua bài viết dưới đây.
PTSD là bệnh gì?
PTSD là tên viết tắt của Posttraumatic stress disorder. Được hiểu là một hội chứng tâm lý bị rối loạn căng thẳng sau chấn thương. Ngoài cái tên này ra, nó còn được biết đến với một số cái tên khác như “Sốc vỏ đạn” hay “Hội chứng mệt mỏi sau chiến tranh”. Những cái tên này được xuất hiện bởi vì phần lớn các cựu quân nhân trở về từ chiến tranh đều mắc phải hội chứng này. PTSD là một hội chứng gây ra bởi người bệnh từng chứng kiến một sự kiện kinh hoàng, sang chấn tâm lý như cái chết của người thân. Ngoài ra đây còn là hậu quả của một cuộc tấn công về thể xác như chiến tranh, bị tấn công tình dục…
Khi trải qua những sự kiện trên, bệnh nhân sẽ nhận lại hậu quả lâu dài và sẽ có những phản ứng đặc trưng. Một số phản ứng phổ biến như sốc, căng thẳng, sợ hãi, tức giận hay có cảm giác tội lỗi. Các cảm giác, phản ứng này kéo dài sẽ gây ảnh hưởng đến các hoạt động sinh hoạt cũng như tâm lý hằng ngày.
Nguyên nhân gây ra bệnh PTSD
Bệnh PTSD hiện nay vẫn chưa tìm thấy nguyên nhân rõ ràng gây ra. Tuy nhiên, theo các nghiên cứu cho thấy rằng đây có thể là hậu quả của một số chấn thương thể xác hoặc tâm lý. Các chấn thương này có thể đến do các sự kiện kinh hoàng, vượt sức chịu đựng của bệnh nhân. Ngoài ra, hội chứng này còn được xác định bởi các nguyên nhân sau:
- Bệnh nhân có những đặc điểm di truyền về sức khỏe tâm thần như tăng nguy cơ lo âu và trầm cảm
- Bệnh nhân từng trải qua những chấn thương tâm lý hoặc thể xác nghiêm trọng lúc nhỏ
- Hội chứng này còn được xác định bởi tính khí vốn có của bệnh nhân
- Đây được xem là cách não kiểm soát các tín hiệu và hormone trong cơ thể khi phản ứng với căng thẳng
Triệu chứng của bệnh PTSD
Hầu hết PTSD sẽ xuất hiện trong vòng một tháng kể từ sau sự kiện kinh hoàng xảy ra. Một số ít cũng có thể kéo dài đến vài năm sau mới xuất hiện. Tùy vào mức độ kinh hoàng của sự kiện và mức độ chịu đựng của bệnh mà mức độ nghiêm trọng và thời gian kéo dài là khác nhau. Đa số thời gian phục hồi của bệnh PTSD là 6 tháng. Tuy nhiên, nhiều trường hợp được ghi nhận cho thấy hội chứng này có thể kéo dài dai dẳng đến vài năm. Qua nhiều nghiên cứu cho thấy rằng các triệu chứng của PTSD có thể chia thành bốn nhóm chính sau:
Xem thêm:
Những nguyên nhân tại sao bị rối loạn tiền đình? Phương pháp phòng ngừa và điều trị rối loạn tiền đình
Triệu chứng xuất hiện những cơn hồi tưởng
- Người bệnh khi xuất hiện triệu chứng này thường có những cơn liên tưởng liên tục. Nội dung của các cơn liên tưởng này hầu hết về sự kiện sang chấn. Với triệu chứng này có thể bao gồm hồi tưởng, ảo giác hay ác mộng. Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể gặp những cơn đau khổ khi thấy hoặc gặp những đồ vật hay hoàn cảnh khiến họ nhớ đến sự kiện kinh hoàng ấy.
Triệu chứng né tránh
- Khi có triệu chứng này bệnh nhân thường tránh mọi người, địa điểm, suy nghĩ hay hoàn cảnh. Vì nó có thể liên quan hoặc gợi nhắc họ về sự kiện đau buồn đó. Với triệu chứng này khiến bệnh nhân có thể bị tách rời với xã hội, gia đình. Ngoài ra có thể không còn hứng thú với mọi thứ đang diễn ra xung quanh.
Người bệnh tăng nhạy cảm
- Khi mắc phải PTSD sẽ rất dễ bắt gặp bệnh nhân xuất hiện các cảm xúc quá mức. Bên cạnh đó, giữ bệnh nhân và những người xung quanh cũng dễ xảy ra vấn đề. Bệnh nhân có thể gặp phải triệu chứng khó ngủ hoặc khó duy trì giấc ngủ; xuất hiện cáu gắt nhiều hơn. Hơn nữa, bệnh PTSD còn gây khó tập trung và dễ bị giật mình. Tăng huyết áp và nhịp tim, thở nhanh, căng cơ, buồn nôn và tiêu chảy là những triệu chứng sức khỏe mà người bệnh còn có thể bắt gặp.
Người bệnh luôn có nhận thức và tâm trạng tiêu cực
- Khi rơi vào hội chứng PTSD người bệnh sẽ luôn luôn có những suy nghĩ tiêu cực. Họ luôn nghĩ về sự kiện đau thương và có cảm xúc đổ lỗi. Họ không có định hướng rõ ràng, trẻ nên vô vọng về tương lai. Ngoài ra, chính họ cảm thấy khó thân thiết và xa cách bạn bè người thân. Bệnh PTSD xuất hiện ở trẻ em có thể làm cản trở sự phát triển bình thường của trẻ. Trẻ có thể bị chậm phát triển một số kỹ năng như tự chăm sóc, vệ sinh cá nhân, kỹ năng vận động và ngôn ngữ…
Đối tượng thường gặp bệnh PTSD
Mỗi cá nhân khác nhau sẽ có cách phản ứng lại các sự kiện kinh hoàng khác nhau. Mỗi người sẽ được trang bị và bản chất bên trong của chúng ta sẽ có mức độ chịu đựng và đáp lại các tổn thương ấy. Chính vì thể không phải ai khi gặp sự kiện đau buồn đều rơi vào trạng thái rối loạn căng thẳng sau chấn thương.
Ngoài ra, còn có các yếu tố chủ quan bên ngoài như sự động viên của người thân; sự hỗ trợ của các chuyên gia tâm lý… Điều này cũng góp phần làm giảm, ngăn chặn PTSD xảy ra sau chấn thương. Bệnh PTSD có thể xuất hiện ở mọi đối tượng với mọi lứa tuổi khác nhau. Những bệnh nhân chịu tổn thương về thể xác, tinh thần có tỉ lệ mắc hội chứng này cao hơn. Tuy nhiên, theo nhiều nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc bệnh ở phụ nữ cao hơn nam giới. Điều này có thể giải thích rằng phụ nữ luôn nhạy cảm hơn so với nam giới. Vì thế nên phụ nữ luôn bộc lộ cảm xúc mạnh mẽ hơn nam giới.
Những yếu tố khiến bệnh nhân dễ mắc hội chứng PTSD
Như thông tin ở trên thì chúng ra biết được rằng có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh PTSD. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng có một số yếu tố làm gia tăng tỷ lệ mắc cao hơn bình thường. Sau đây là một số yếu tố chủ yếu như:
- Bệnh nhân từng trải qua những chấn thương kéo dài từ khi còn nhỏ
- Những tổn thương tâm lý như bị bỏ bê, thiếu sự quan tâm của người thân khi còn bé
- Bệnh nhân làm việc trong môi trường thường xuyên tiếp xúc với các sự kiện kinh hoàng như nhân viên y tế cấp cứu hay quân nhân…
- Có người thân đang mắc bệnh về tâm lý
- Ngoài ra, còn một số yếu tố khác như bị bắt cóc; thiên tai xảy ra; bị đe dọa bằng vũ khí; bị tai nạn; mắc bệnh hiểm nghèo…
Dấu hiệu trẻ mắc hội chứng PTSD
Ở trẻ em, bệnh lý rối loạn căng thẳng do chấn thương thường có 3 giai đoạn đặc biệt:
- Giai đoạn đầu: Đối với trẻ nhỏ dưới vài tuổi thường có những biểu hiện như quấy khóc; cảm giác hoảng sợ; giật mình hay xuất hiện ở trẻ; ngủ hay nói mớ… Đây được coi là những phản ứng đầu tiên của trẻ đối với các sự kiện kinh hoàng. Còn đối với trẻ lớn hơn một xíu có thể có biểu hiện run sợ; khóc to; cảm xúc bị biến đổi nhanh chóng; kích động; chạy trốn; thậm chí là tè ra quần.
- Giai đoạn hai: Trẻ thường xuyên gặp ác mộng, nói mớ khi ngủ. Bên cạnh đó còn có các biểu hiện như rụt rè, nhút nhát, sợ và lẩn trốn người lạ… Đối với trẻ lớn có thể bị rối loạn cảm xúc; không kiềm chế được cảm xúc bản thân; dễ nổi nóng… Trẻ có cảm giác mặc cảm; không thích tiếp xúc mọi người xung quanh. Đặc biệt trẻ sẽ tránh nhìn thấy các đồ vật hay hoàn cảnh liên quan đến sự kiện đó. Khi mắc phải hội chứng này khiến trẻ trở nên chậm chạp; chậm phát triển ở một số mặt; và gây mất tập trung cho trẻ.
- Giai đoạn cuối: Ở giai đoạn này trẻ sẽ bị tổn thương tâm lý nặng nề. Luôn có các hành động lạ thường và gây bất ổn cho trẻ. Luôn luôn xuất hiện những suy nghĩ tiêu cực. Việc này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến việc hình thành nhân cách của trẻ. Ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống sinh hoạt và học tập.
Bệnh PTSD có nguy hiểm hay không?
Rối loạn căng thẳng sau chấn thương gây ra rất nhiều ảnh hưởng cho cuộc sống hằng ngày. Bên cạnh đó còn ảnh hưởng đến sức khỏe, tâm lý của bệnh nhân. Hội chứng mang đến cho bệnh nhân những cảm xúc tiêu cực; giảm khả năng tập trung trong học tập, công việc; cảm thấy xa cách với mọi người… Nếu không kịp thời phát hiện và có biện pháp điều trị thích hợp sẽ gây ra các vấn đề tâm lý nghiêm trọng. Trong đó nguy hiểm nhất là trầm cảm; nguy cơ sử dụng các chất kích thích; hay tự tử. Hơn nữa, còn có thể gây ra các bệnh lý như tim mạch, tuyến giáp, các vấn đề về xương khớp.
Cách điều trị hội chứng PTSD hiệu quả
Sử dụng thuốc để điều trị PTSD
Để điều trị hội chứng rối loạn căng thẳng do chấn thương bác sĩ thường kê đơn cho bệnh nhân các loại thuốc chống trầm cảm. Trong các loại thuốc này hầu hết sẽ chứa các chất ức chế thụ thể serotonin như citalopram, fluvoxamine, fluoxetine và sertraline. Bên cạnh đó còn có thuốc chống trầm cảm ba vòng như amitriptyline hay isocarboxazid. Hoặc thuốc ổn định cảm xúc như divalproex và lamotrigine. Thuốc chống loạn thần không điển hình như aripiprazole và quetiapine. Các loại thuốc này hầu hết có khả năng giảm triệu chứng lo lắng và hồi hộp; cải thiện được sự tập trung và chất lượng giấc ngủ.
Ngoài ra, một số loại thuốc huyết áp cũng được bác sĩ sử dụng để kiểm soát các triệu chứng cụ thể. Tuy nhiên, không nên sử dụng thuốc an thần như lorazepam hoặc clonazepam. Vì các nhóm thuốc này có tác dụng điều trị nhưng lại có nguy cơ khiến bệnh nhân bị lệ thuộc thuốc hoặc nghiện thuốc.
Trị liệu tâm lý
Trị liệu tâm lý được biết đến là phương pháp chữa bệnh PTSD an toàn cho mọi đối tượng. Đây là phương pháp giúp người bệnh học các kỹ năng và rèn luyện các cách đối phó với các triệu chứng tâm lý. Nó nhằm giúp người bệnh vượt qua nỗi sợ hãi của các chấn thương. Từ đó ổn định dần về cảm xúc, giảm sự sợ hãi, lạc quan và vui vẻ trong cuộc sống hơn. Một số liệu pháp tâm lý thường được áp dụng như: Liệu pháp nhận thức hành vi; liệu pháp tiếp xúc kéo dài; liệu pháp tâm động học; liệu pháp gia đình…
Lời kết
Như vậy qua những thông tin mà phongkhambacsi.vn đã cung cấp ở trên. Chắc hẳn quý bạn đọc đã hiểu rõ về PTSD là bệnh gì rồi nhỉ! Bên cạnh đó bài viết còn cung cấp một số cách điều trị hiệu quả. Hy vọng qua đó bạn đọc có thể xác định được đúng nguyên nhân gây ra hội chứng này. Từ đó có những lựa chọn biện pháp điều trị phù hợp cho trình trạng bệnh của mình.
